– 10 april 2024 –
Zijne Majesteit Koning Filip: “Europa en de wereld hebben dringend behoefte aan hoop”.
Zijne Majesteit Koning Filip, Koning der Belgen, benadrukte de rol van Europa als “geo-ecologische actor” en riep op tot de verdediging van de democratie tegenover autocratische tendensen.
In zijn toespraak tot het Europees Parlement benadrukte Koning Filip dat Europa de laatste jaren gekenmerkt werd door crisissen en dat “in deze tijden van oorlog, onzekerheid en maatschappelijke onrust, Europa en de wereld dringend nood hebben aan hoop”. Hoewel de EU eensgezind is in haar steun aan Oekraïne en in haar strijd tegen COVID-19, benadrukte hij de noodzaak van een minder gefragmenteerde EU. Hij stelde dat de EU zou moeten samenwerken op het gebied van nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en zeldzame aardmetalen, omdat de EU achterloopt op het gebied van uitvindingen en innovatie. “De oplossing is pleiten voor open markten en zorgen voor een gelijk speelveld voor onze import,” zei hij.
Hij riep ook op tot eenheid in de strijd tegen klimaatverandering, en stelde dat er nog meer moet worden gedaan wil de EU haar klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050 halen. “Het klimaatbeleid helpt ons ook die andere grote ambitie te verwezenlijken: de strategische onafhankelijkheid van de EU”, zei hij, eraan toevoegend dat hernieuwbare energie de EU minder afhankelijk zal maken van ingevoerde energie.
In zijn toespraak verwees Koning Filip ook naar het belang van de Europese Pijler van Sociale Rechten en van de sociale dimensie van de EU met haar “robuuste mechanismen voor sociale rechtvaardigheid”. Hij onderstreepte het belang ervan om “jonge mensen, de burgers van morgen, hun vertrouwen in Europa te laten behouden”, die vaak kritisch staan tegenover de Europese manier van leven en de politieke wereld.
Hij deelde zijn bezorgdheid over de toenemende autocratische trend in de wereld en het verlies aan vertrouwen in politieke instellingen. Koning Filip pleitte voor de noodzaak om “burgers nauwer te betrekken bij democratische processen” om ervoor te zorgen dat de “verdediging van de democratie binnen de Unie springlevend is”.
Bekijk de toespraak van de koning op de website van het Parlement.
Vertaling van de toespraak:
Mevrouw de Voorzitter,
Geachte Parlementsleden,
Hier, in Brussel, hebben de Europese instellingen van in het begin een thuis gevonden. En dit Paul Henri Spaak gebouw, zo genoemd als eerbetoon aan de historische Belgische voortrekker van het Europese project, is het kloppend hart van de Europese democratie. Hier komen de aspiraties, wensen, bezorgdheden en verzuchtingen van 450 miljoen Europese burgers tot uiting.
Voor elke Lidstaat is het roterend voorzitterschap van de Raad van de Unie een hoogtepunt in zijn deelname aan de Europese besluitvorming. Dat geldt uiteraard ook voor België. Het verheugt mij daarom zeer dat onder het Belgisch voorzitterschap, samen met uw Assemblee, de voorbije maanden belangrijke wetgevende vooruitgang is geboekt. In de komende maanden zullen we fundamenteel nadenken over de toekomst van onze Unie. Inzake toetredingsbeleid liggen belangrijke uitdagingen voor ons. We zullen verder blijven werken met overtuiging en inzet, want het geloof in Europa zit in ons DNA.
Die band met Europa voel ik ook persoonlijk heel sterk. Niet alleen als staatshoofd en als Belg, maar ook als mens. De stamboom van mijn familie getuigt van de historische kruisbestuiving tussen Europese naties. Voor alle Europeanen geldt dat de bonte erfenis van onze voorvaderen, en de ervaringen die we gaandeweg opdoen, ons maken tot wie we zijn. Die veelzijdige gelaagdheid en vervlechting van culturen zijn een enorme verrijking. Zij verbinden ons met het lot van anderen. Zij zetten ons ertoe aan om voor onze naasten én voor de volgende generaties een stabiele en welvarende leefwereld na te laten.
Dames en heren,
We stellen onze opdracht als Raadsvoorzitter in het teken van de hoop. In deze tijden van oorlog, onzekerheid en maatschappelijk onbehagen hebben Europa en de wereld hoop broodnodig. Hoop is geen droom, hij is op feiten gebaseerd. Hoop is de overtuiging dat we iets beters, iets hogers, kunnen bereiken, en dat onze bijdrage ertoe doet.
Er wordt vaak over de verdeeldheid binnen de Unie gesproken. Maar met name in onze steun aan Oekraïne tonen wij dat wij eendrachtig sterke besluiten kunnen nemen. De strijd in Oekraïne is ook onze strijd. Het gaat hierbij om de verdediging van onze veiligheid, en van onze waarden. Wij ook voelen ons bedreigd. En terecht.
Die eensgezindheid toonden we evenzeer na het brexitreferendum. Zo waren de lidstaten ook solidair in de strijd tegen de coronapandemie, met nooit eerder geziene initiatieven voor de gezamenlijke aankoop van vaccins, en het Europese economische herstelprogramma. Bij elke crisis, bij elk kantelmoment tonen we ons vereend en daadkrachtig.
Maar in de Europese Unie gaat het om meer dan louter crisisbeheer. Een langetermijnvisie moet haar drijven.
We moeten blijven samenwerken in de strijd tegen klimaatverandering. In 2020 hebben we de doelstellingen voor de uitstoot van broeikasgassen gehaald. Sinds 1990 is de Europese economie met 60 procent gegroeid, terwijl de uitstoot met 30 procent is gedaald. Er is echter nog een lange weg te gaan voordat we de doelstellingen voor 2030 en 2050 halen, en de wereldwijde uitstoot neemt helaas toe.
Ons klimaatbeleid draagt ook bij aan de verwezenlijking van een ander belangrijk doel, namelijk de strategische onafhankelijkheid van de Unie. Hoe meer we hernieuwbare energie gebruiken, hoe minder afhankelijk we zijn van ingevoerde energie. Vorig jaar waren wind- en zonne-energie belangrijker dan enige andere Europese energiebron. Deze koers moeten we aanhouden. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. De Europese Unie speelt een belangrijke geopolitieke rol in klimaatkwesties en wordt erkend als de geo-ecologische speler bij uitstek.
De afgelopen jaren hebben ons ook geleerd om niet naïef te zijn.
Laten we niet slaapwandelen. Integendeel, laten we ons lot nog beter in handen nemen. De Unie is nog steeds te versnipperd. Laten we ons een nieuwe “grote Europese revolutie van onze tijd voorstellen, de revolutie die de nationale rivaliteiten wil vervangen door een unie in vrijheid en diversiteit”, zoals Jean Monnet in zijn tijd voorstelde. De interne markt van Jacques Delors is nog niet voldoende verenigd, of het nu gaat om economisch bestuur, kapitaalmarkten of onderzoek en innovatie. In de wereld van vandaag, waar schaalvoordelen zo belangrijk zijn, kunnen bedrijven nog beter samenwerken, vooral op het gebied van nieuwe technologieën. Er liggen kansen op het gebied van elektrische mobiliteit, halfgeleiders, batterijen, zeldzame grondstoffen en kunstmatige intelligentie. We lopen nog te vaak achter in uitvindingen, maar vooral in innovatie.
Natuurlijk moeten we werken aan open markten en zorgen dat onze import eerlijk is.
Een van de belangrijkste instrumenten om deze autonomie te bereiken is het stimuleren van ons eigen concurrentievermogen. Laten we samen werken aan een echte Europese herindustrialisatie, met de groene en digitale revolutie als middelpunt, die veel meer is dan een eenvoudige overgang. Zo’n Europese herindustrialisatie is meer dan de som van 27 industriële beleidsmaatregelen. Als de Europese begroting ons niet in staat stelt om dit te bereiken, zullen we andere financieringsbronnen moeten durven aanboren. Investeringen vereisen een langetermijnvisie en een solide, gunstig regelgevend kader.
Hoe dan ook, we moeten ons economisch lot meer in eigen handen nemen. Laten we durven dromen van een toekomst waarin de Unie een nog grotere geo-economische rol speelt.
De opbouw van Europa is een formidabele reis die we stap voor stap afleggen. Onderhandelingen met bepaalde landen van ons Oostelijk Partnerschap en de Westelijke Balkan liggen in het verschiet. De Unie uitbreiden betekent ook de Unie versterken. Er zal een beroep worden gedaan op de 27 om besluitvaardiger op te treden, vooral als het aantal lidstaten toeneemt. Maar in overeenstemming met de Conferentie over de toekomst van Europa moeten we conclusies trekken uit eerdere crises. Aan het begin van de pandemie van het coronavirus begrepen onze medeburgers de soms versnipperde volgorde van onze acties niet. Ze riepen om “meer Europa”, niet om “minder Europa”.
Het is net zo belangrijk om de Europese besluitvormingscapaciteit op het gebied van gezondheid, migratie, defensie en veiligheid te ontwikkelen als we hebben gedaan op het gebied van milieu en digitalisering. Wat veiligheid betreft, hebben we al een lange weg afgelegd. Maar de Europese veiligheidsdimensie kan nog sterk worden verbeterd. Vooral in deze onzekere tijden, waarin zelfs langdurige allianties onder druk staan.
We mogen de sociale dimensie van de toekomst van Europa niet uit het oog verliezen. Het in 2017 afgekondigde Europese pakket sociale rechten blijft de maatstaf op dit gebied.
Wat Europa onderscheidt van andere grote spelers is dat het creëren van welvaart wordt aangevuld met belangrijke mechanismen voor sociale rechtvaardigheid. Deze complementariteit is essentieel om ervoor te zorgen dat jongeren, de burgers van morgen, hun vertrouwen in Europa behouden. Veel jongeren staan kritisch tegenover onze manier van leven en tegenover politiek. Tegelijkertijd hebben zij een enorm vermogen om dingen in beweging te krijgen.
Binnen onze Unie zijn er ongekende mogelijkheden om over grenzen heen te kijken, andere gezichtspunten te begrijpen en nieuwe kennis op te doen. Dankzij het Erasmusprogramma verwelkomt mijn land elk jaar meer dan 20.000 studenten, terwijl evenveel Belgen in het buitenland op pad gaan. Deze uitwisselingen versterken het vertrouwen van onze jongeren in de vrijheid van beweging, de ruimdenkendheid en de solidariteit die onze democratische ruimte kenmerken.
Ik ben me ervan bewust hoezeer binnen deze muren van het Europees Parlement de verdediging van de democratie binnen de Unie leeft. Meer dan ooit wordt er een beroep op ons gedaan om onze waarden op coherente wijze te verdedigen, zowel binnen als buiten de Unie. Het verdedigen van de democratie en onze vrijheden zou vanzelfsprekend moeten zijn.
Ik maak me zorgen over het verlies van geloof en vertrouwen in onze instellingen en over de opkomst van autocratie in de wereld. Daarom is het belangrijk dat onze instellingen geloofwaardigheid krijgen voor de manier waarop ze functioneren. Het beleid dat wordt aangenomen, moet dus inspelen op de belangrijkste zorgen en angsten van de burgers, door hen resultaten voor te leggen. Daarom moeten we de burgers zelf nauwer betrekken bij democratische processen. Mijn land heeft een aantal interessante initiatieven op het gebied van burgerparticipatie.
Democratie staat niet alleen garant voor vrijheid en rechtvaardigheid, maar ook voor menselijke waarden zoals ons vermogen om verontwaardigd te zijn over het lijden van volkeren die geconfronteerd worden met onmenselijke oorlogen. De huidige wereldwijde crisis heeft daarom een morele dimensie. De mens moet de maat van alle dingen blijven en mag niet het bezit van een staat zijn, of gebruikt worden ter meerdere glorie van een enkele leider, religie of etnische groep. Europa wil het thuisland van de mensheid zijn. Laat het daarom de drijvende kracht zijn achter een geopolitiek van de mensheid.
Dames en heren, ik zou willen eindigen met een gedachte van Vaclav Havel: “De twaalf sterren van de Europese vlag herinneren ons eraan dat de wereld een betere plek zou kunnen worden als we van tijd tot tijd de moed zouden hebben om naar de sterren te kijken.
In zijn huidige rol als voorzitter van de Raad staat mijn land ten dienste van de Unie en haar agenda. Wij streven ernaar ons Europa te beschermen, te versterken en voor te bereiden op de toekomst. Met overtuiging, vertrouwen en hoop.
Ik dank u.