Nieuwe commandant voor Belgisch fregat Louise-Marie

• Sint-Niklaas 18 december 2024
• Foto: Fregatkapitein Helena Vande Gaer en Fregatkapitein SBH Jan Gacas

-In het stadhuis van de peterstad Sint-Niklaas vond met ruime belangstelling de bevelsoverdracht plaats van het fregat Louise-Marie. Gedurende 18 maanden was het schip onder bevel van fregatkapitein Helena Vande Gaer, waarvan 9 maanden op zee.

Na talloze uitgevoerde missies, waaronder in 2024 een inzet van 17 weken in de Rode Zee en een NAVO-missie in de Baltische Zee, neemt fregatkapitein Helena Vande Gaer nu afscheid van haar schip. Tijdens een plechtige ceremonie in het stadhuis en gepaarde gaande met toespraken van o.a. de burgemeester van de stad Sint-Niklaas die de jarenlange connectie van de stad met de marine schetste.

Het commando van het schip wordt nu overgedragen aan fregatkapitein stafbrevethouder Jan Gacas. Vanaf nu zal de bemanning de nieuwe commandant van de Louise-Marie erkennen en hem volgen onder zijn leiding voor toekomstige missies die van cruciaal belang zijn gezien de huidige geopolitieke situatie.

De bevelsoverdracht gebeurde voor een mooi opgestelde bemanning en met militair eerbetoon aan beide commandanten. Afscheidnemend commandant Vande Gaer loofde eveneens de bemanning van het fregat en gaf nog wat goede raad mee voor haar opvolger.

De plechtigheid werd bijgewoond door verschillende schepenen van de stad, prominenten uit de maritieme wereld, divisie admiraal Tanguy Botman en heel wat genodigden. Opmerkelijk was ook de aanwezigheid van Admiraal en Stafchef van het Belgische Leger op pensioen Michel Hofman.

Tot slot werd nog een guldenboek ondertekend waarna het geheel werd afgesloten met een stemmige receptie.

AGENOR en ASPIDES

Van maart 2024 tot juli 2024 was het fregat Louise-Marie ingezet in het Midden-Oosten in het kader van de operaties AGENOR (militaire pijler van EMASOH, de missie voor het toezicht op de Straat van Hormuz) en ASPIDES (Maritieme proportionele en defensieve inzet van de EU in de Rode Zee). De bijdrage van het fregat tijdens deze twee operaties waren de volgende:

• Aanwezigheid verzorgen op zee afhankelijk van de huidige dreigingsniveaus
• Handhaven van een goed maritiem situatiebewustzijn in de Straat van Hormuz
• Bevorderen van samenwerking tussen de militaire Marine en de koopvaardij
• Zorgen voor de vrije doorgang van scheepvaart in de Rode Zee
• Zorgen voor veiligheid en stabiliteit in de Golfregio en de Hoorn van Afrika
• Beveiligen van de internationale maritieme handel

STRIKE WARRIOR en FREEZING WINDS

Van 14 tot 27 oktober 2024 nam het fregat deel aan de oefening Strike Warrior met haar NAVO-bondgenoten in de Schotse wateren. Op het programma stonden onder andere precisievuur oefeningen, navigeren in formatie en luchtaanval oefeningen. Daarna ging de Louise-Marie naar de Baltische Zee voor de Finse oefening Freezing Winds, een van de belangrijkste oefeningen in deze regio die zowel voor Rusland als voor de NAVO strategisch is geworden.

Auteur/Foto’s Georges Janssens

Reportage van TVOost: https://www.tvoost.be

Fregatkapitein Helena Vande Gaer: een rijk parcours

Helena Vande Gaer begon vervolgens aan een reeks missies aan boord van de Leopold 1 (VNmissie voor Libanon, Unifil) en op de Louise-Marie (antipiraterijmissie Atalanta). Daarna scheepte ze in als officier commandocentrale aan boord van het Nederlandse schip HNLMS Amsterdam voor een drugbestrijdingsoperatie in het Caribisch gebied.

Na het succesvol afronden van haar opleiding tot hoger officier (bekroond als beste van haar klas) nam ze verschillende staffuncties op zich voordat ze twee jaar lang het bevel voerde over de mijnenjager Crocus. Daarna nam ze deel aan een postdoctorale stafopleiding aan de Defensieacademie in Brussel (prijs voor beste onderzoeksrapport) en ging ze aan de slag op het strategische niveau, bij de afdeling `Planning en Beleidsontwikkeling’. Op 5 juni 2023 werd fregatkapitein Helena Vande Gaer commandant van de Louise-Marie als eerste vrouw ooit. Op relatief korte tijd voerde het fregat enkele strategisch belangrijke opdrachten uit en diende het tevens als platform om nieuwe kandidaten op te leiden. De specifieke opdrachten van het schip onder leiding van haar commandant zijn verderop bondiger uitgelegd. Op anderhalf jaar tijd kan men spreken van een rijk gevuld parcours.

Fregatkapitein, stafbrevethouder, Jan Gacas

Jan Gacas werd geboren op 30 oktober 1980 in Schoten, België. Na het afronden van de middelbare school aan het Sint-Lodewijkscollege in Lokeren, werd hij. toegelaten tot de Koninklijke Militaire School, waar hij in 1999 toetrad tot de 139ste Promotie Alle Wapens. Na zijn afstuderen aan de Militaire School – met een licentiaatsdiploma in Militaire en Nautische Wetenschappen – voltooide hij zijn marineopleiding in 2004 en werd hij wachtsofficier.

Tussen 2004 en 2007 bekleedde Jan Gacas verschillende functies aan boord van Belgische operationele schepen. Hij nam deel aan een NATO response Force missie, evenals aan de operaties Active Endeavour, Belgian Dragon en Enduring Freedom. Vervolgens volgde hij de Principal Warfare Officer-cursus aan de Belgisch-Nederlandse Operationele School, waar hij zich specialiseerde in communicatie. In 2008 werd hij benoemd tot luchtverdedigingsofficier aan boord van het multifunctionele fregat BNS Louise-Marie. Na een voorbereidingsperiode leidde hij de anti-piraterijmissie Atalanta in de Hoorn van Afrika.

ln 2010 werd hij instructeur aan de Belgisch-Nederlandse Operationele School als instructeur voor onderzeebootbestrijding. Twee en een half jaar later vervoegde hij de Nederlandse `Maritime Batlle Staff‘ als stafofficier operaties en communicatie. Tijdens zijn periode in deze staf voerde hij verschillende internationale oefeningen uit en was hij assistent-stafchef aan boord van de Zr.Ms. Johan de Witt tijdens de Europese anti-piraterijmissie Atalanta in 2013. ln 2014 nam hij de rol van ‘executive officer’ aan boord van de mijnenjager M921 Lobelia. Tijdens deze periode voerde hij een operationele trainingscyclus uit, gevolgd door een inzet in de Baltische Zee.

Na het afronden van zijn hogere officierscursus in mei 2016, nam hij het bevel over van het patrouilleschip BNS Castor. ln juli 2018 nam hij het bevel over van de Nautische School, waar hij regelmatig aan boord moest gaan. Na het afronden van de hogere stafcursus in 2022 werd hij gedurende zes maanden ingezet als stafofficier bij de Very High Readiness Joint Task Force troepen van de NAVO, naar aanleiding van de oorlog in Oekra.i.ne. ln 2023 werd hij innovatiemanager voor de Belgische Marine. Tijdens deze periode nam hij ook deel als stafofficier aan de Europese missie Aspides in Griekenland. ln de tweede helft van 2024 werd hij aangesteld als waarnemend Directeur ‘Naval Policy Staff’ in Evere.

Context en belang missies

No Shipping, no shopping. Ongeveer 90% van de goederen wordt over zee vervoerd. De Marine zorgt voor de veiligheid op zee en daarmee voor onze economie en welvaart, evenals die van onze partnerlanden.

De Rode Zee is een cruciale doorvoerroute voor 12% van het mondiale handelsvolume, voornamelijk tussen Europa en Azië. Door de dreigingen zijn veel rederijen gedwongen hun schepen om Afrika heen te leiden, wat leidt tot hogere operationele kosten en langere vaartijden.

ln de Baltische Zee dragen we bij aan het bewaken van de veiligheid en stabiliteit in de internationale wateren en schrikken we ook potentiële vijanden af. De Belgische deelname aan multinationale oefeningen en operaties toont ons engagement om samen met onze Europese partners de vrijheid van scheepvaart te garanderen.

Overzicht opdrachten Louise-Marie

AGENOR (maart-juli 2024)

Operatie AGENOR, de militaire pijler van EMASoH (European-led Maritime Awareness in the Strait of Hormuz), is de Europese maritieme surveillancemissie in de Straat van Hormuz. Bij EMASoH zijn negen landen betrokken: België, Duitsland, Denemarken, Frankrijk, Griekenland, Italië, Nederland, Noorwegen en Portugal.

Het doel van de AGENOR-missie is een politiek en militair antwoord te bieden op deze toenemende instabiliteit om de spanningen te verminderen en de Europese economische belangen te beschermen door de vrijheid van scheepvaart te garanderen in de Golf en de Straat van Hormuz, een regio van strategisch belang.

• De LOMA begeleidde 13 civiele schepen door de Straat van Hormuz, waaronder twee Belgische schepen van EXMAR en EURONAV.
• Interactie met de Marine van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE): Tijdens haar havenbezoek aan Abu Dhabi, organiseerde de LOMA meerdere defensiediplomatie evenementen en werkte samen met de VAE Marine, zowel op zee als aan land.

ASPIDES (maart-juli 2024)

• ASPIDES is een puur defensieve missie, gericht op het beveiligen van het internationale verkeer in de Rode Zee. Het kan worden vergeleken met een lijfwacht die ingrij.pt als de te beschermen entiteit wordt aangevallen.
• LOMA (Louise-Marie) heeft 14 schepen van EU-belang begeleid en nog eens 7 schepen op afstand gemonitord.
• Afweervan uAV-aanvallen: Een van de konvooien van LOMA werd ’s nachts benaderd door Houthi UAV’s, maar deze dreiging werd geneutraliseerd door luchteenheden.
• Dagelijkse raketdreigingen: LOMA nam regelmatig beschermende maatregelen tegen ballistische raketdreigingen in het gebied, zonder directe aanvallen op het schip.
• Hernieuwde bevoorrading op zee: Drie keer herbevoorraad door het Nederlandse logistiek ondersteuningsschip Zr.Ms. Karel Doorman, waardoor de missie verlengd kon worden.

Permanente NAVO-missie: SNMGI

De Standing NATO Maritime Group 1 (SNMG1) is een van de permanente maritieme reactiekrachten van de NAVO. De SNMGl bestaat uit vier tot zes destroyers en/of fregatten. Canada, Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten leveren allemaal een schip op permanente basis. Daarnaast zetten België, Denemarken, Noorwegen, Portugal en Spanje regelmatig schepen in.

De rol van de SNMGl is om onmiddellijk te kunnen reageren indien nodig. De doelstellingen van deze Task Group/Gevechtsgroep zijn: het waarborgen van collectieve verdediging, het bieden van een snelle militaire reactie in geval van crisis, het versterken en onderhouden van operationele paraatheid en het verbeteren van de situatiebewustheid op zee.

De Louise-Marie werd van oktober tot december ingezet in dit verband. Oefeningen Strike Warrior en Freezing Winds maakten deel uit van deze operationele inzet.

Strike Warrior (oktober 2024)

Strike Warrior is een multinationale oefening die wordt georganiseerd door het Verenigd Koninkrijk en twee keer per jaar plaatsvindt in de wateren voor de noordwestkust van Schotland. De gunstige omgeving van de Schotse kust maakt het mogelij.k om complexe oefeningen uit te voeren, wáarbij de commando’s van de schepen worden uitgedaagd om de toegewezen missie uit te voeren.

Het doel van deze halfjaarlijkse multinationale oefening is om een joint en combined operationele strijdkracht een complexe omgeving te bieden waarin militaire eenheden samen trainen, hun tactieken en vaardigheden verfijnen ter voorbereiding op een inzet en om maximale voorbereiding te waarborgen tegen eventuele toekomstige bedreigingen.

Freezing Winds (november 2024)

Freezing Winds is een jaarlijkse belangrijke oefening op de Baltische Zee, georganiseerd door Finland. Deze grootschalige maritieme defensieoefening stelt deelnemers in staat om militaire capaciteiten te verbeteren en het partnerschap tussen bondgenoten en partners te versterken. Deelnemers kunnen operaties op zee en amfibische operaties herhalen, die integraal onderdeel zijn van internationale gezamenlijke defensieoperaties tegen multidomeinenbedreigingen in moeilijke omgevingsomstandigheden.

Het is de tweede keer dat Finland de Freezing Winds als NAVO-lid organiseerde. Het is echt een cruciale oefening om de samenwerking met verschillende NAVO-Ianden en met Finland, dat recent lid is geworden van de NAVO, te versterken.

Belang van onze aanwezigheid in de Baltische Zee

De invasie van Oekraïne door Rusland heeft aangetoond dat oorlog ook tot aan de grenzen van Europa kan reiken. ln mei 2024 is de situatie nog gespannener geworden, toen Rusland de maritieme druk in de Baltische Zee opvoerde.

De Baltische Zee is een strategisch gebied, zowel voor de NAVO als voor Rusland. Het is noodzakelijk geworden om de militaire aanwezigheid van de NAVO in dit gebied te tonen en te voorkomen dat Rusland deze regio van groot belang controleert.

Door deel te nemen aan multinationale opdrachten in deze regio, toont België opnieuw zijn inzet voor de stabiliteit en veiligheid van Europa.

Het fregat Louise-Marie in 2025

Het fregat Louise-Marie zal in 2025 opnieuw enkele maanden deelnemen aan SNMG1. Na de operationele inzet in SNMGl zal de Louise-Marie dienen als trainingsplatform in Zeebrugge, een cruciale stap om jonge mensen op te leiden in maritieme operaties.

De Louise-Marie in enkele cijfers

De fregatten van de M-klasse zij.n een serie van acht fregatten die begin jaren negentig in Vlissingen zijn gebouwd voor de Koninklijke Nederlandse Marine. Ze zijn ontwikkeld als multifunctionele fregatten (vandaar de naam fregat van de M-klasse), maar met een specialisatie voor anti-onderzeebootoorlogvoering.

Tussen 2004 en 2009 verkoopt de Nederlandse Marine er zes, waarvan twee aan België. Twee fregatten worden ook verkocht aan Portugal en twee aan Chili. De Belgische fregatten zijn identiek aan de Nederlandse schepen, maar zijn zonder de gesleepte sonar aangeschaft. Begin jaren 2010 worden de fregatten gemoderniseerd, onder andere met de installatie van een geïntegreerde mast met nieuwe sensoren en de aanpassing van het helideck voor de NH90.

Het fregat Louise-Marie treedt op 8 april 2008 in dienst. Het is het voormalige schip Willem Van der Zaan, dat op 21 j.anuari 1989 te water wordt gelaten en op 28 november 1991 in de Koninklijke Nederlandse Marine wordt opgenomen. Na de overname werd het fregat gedoopt door Hare Majesteit Koningin Paola. Haar peterstad is Sint-Niklaas.